Đảo tỏi “đói” đã làm mới cát

Vậy nên nông dân ở đây phải bồi lên trên 1 lớp đất và 1 lớp cát khác mới SX được. Do luân canh nhiều vụ/năm, nên đất nhanh hết dinh dưỡng, phải thay đất mới. Lâu dần cũng cạn… Theo ông Nguyễn Văn Lê, Trưởng phòng Kinh tế huyện Lý Sơn, do đặc điểm thổ nhưỡng nên những diện tích đất ở Lý Sơn có tầng đất mặt nguyên sinh nghèo dinh dưỡng, không thể trồng các loại cây trồng cạn. Muốn SX, nông dân phải bồi lên trên 1 lớp đất thịt dày khoảng 2 cm. Sau khi đầm chặt lớp đất thịt, nối rải lên 1 lớp phân chuồng, sau đó phả lên 1 lớp cát được lấy từ biển cũng dày khoảng 2 cm rồi mới trồng tỏi, trồng hành. “Lớp đất thịt có nhiệm vụ nuôi bộ rễ và bổ sung cho cây tỏi, cây hành một số vi lượng. Còn lớp cát đá vôi được lấy từ biển trộn lẫn san hô vỡ vụn ở trên mặt tạo độ xốp giúp cho củ tỏi, củ hành phát triển, nở to. Ngoài ra, lớp cát này còn có nhiệm vụ giữ cứng cây tỏi, cây hành không cho gió lay làm chết cây và chống không cho cỏ mọc. Nếu chỉ có lớp đất thịt mà không có lớp đất cát, khi nắng to đất sẽ nứt làm chết cây”, ông Lê nói.   dân cày Lý Sơn chuyển cát mua từ bờ biển về ruộng tỏi   Trên  thi cong tran thach cao o ha noi  huyện đảo Lý Sơn có 367 ha đất canh tác thì đã có đến 300 ha chuyên trồng tỏi. Mỗi năm làm 1 vụ tỏi ĐX, sau đó trồng tiếp 2 vụ hành và xen 1 vụ đậu phộng hoặc dưa hấu rồi làm tiếp vụ tỏi ĐX năm sau. Do luân canh nhiều vụ liên tục trong năm nên đất nhanh cạn dinh dưỡng, bình quân mỗi năm dân cày phải thay đất mới 1 lần. Trước đây, đất thịt được lấy từ trong những ngọn núi; còn cát thì lấy ngoài bãi biển. Lâu dần, đất núi cũng kiệt, cát bãi biển cũng vơi. Hiện nay người dân Lý Sơn phải đào trên diện tích mình đang canh tác những cái hố sâu để móc lấy đất thịt làm đất mới cải tạo đất hoặc bán cho người khác, còn cát thì phải ra tận khơi xa hút vào. Với 367 ha đất canh tác, mỗi năm Lý Sơn phải cần đến một lượng đất thịt và cát đồ sộ để nông dân cải tạo đất. Theo tính hạnh của ngành chức năng, mỗi năm dân cày Lý Sơn cần đến cả triệu khối đất và cát để cải tạo đất, tiêu tốn hàng chục tỷ đồng. Ông Nguyễn Văn Lê cho biết thêm: “hiện thời, nguồn đất thịt ở Lý Sơn còn khá dồi dào nhờ tầng đất ngầm, thế nhưng với tốc độ cải tạo đất nhanh như thế này thì dăm chục năm nữa cũng sẽ cạn. Riêng khoản cát thì hiện nguồn cát ven bờ đã cạn kiệt nên đã phải ra xa rời bờ 3 - 4 hải lý và hút ở độ sâu vài chục mét mới lấy được cát”. Hiện trên đảo Lý Sơn có hàng chục bè chuyên hành nghề hút cát mang về bờ bán cho nông dân. Mỗi ngày họ cho bè ra biển 2 chuyến. Khi cát được hút đầy, họ kéo bè chạy vào rồi trút cát xuống biển gần bờ, sau đó hút 1 lần nữa đưa cát lên bờ để bán. Lý giải chuyện này, những chủ bè hút cát cho biết: “Thà hút 2 lần nhưng sẽ ít tốn hoài và thời kì hơn là cứ để cát trên bè, thuê nhân lực gánh hoặc vác từng bao lên bờ”. Ông Nguyễn Tư,  thi công trần vách thạch ao ở Hà Nội  chủ bè hút cát ở xã An Hải than vãn: “Lúc đầu lượng cát dưới đáy biển dày hơn cả mét nhưng hút riết giờ cũng đã hết dần, nên việc khai hoang cát trên biển càng ngày càng khó. Mỗi ngày đi 2 chuyến mà chỉ hút được hơn 20 m3 cát”. Do đó, cứ đến thời gian cao điểm cải tạo đất thì người trồng tỏi ở Lý Sơn phải đối mặt với cơn “sốt cát”, và giá đất, giá cát tăng cao từng năm. Nông dân Ngô Văn Hoàng ở thôn Tây, xã An Hải có 3 sào đất trồng tỏi cho hay: “Mỗi lần cải tạo đất thịt, mỗi sào cần phải có khoảng 12 khối đất và 12 khối cát. Giờ giá đất là 400.000 đ/xe 3 khối và giá cát là 420.000 đ/xe 3 khối”. Điều đáng quan ngại là việc ào ạt dùng bè hút cát từ dưới đáy biển đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường thọ thái biển, gây nguy cơ sạt lở, xâm thực bờ biển. Thống kê sơ bộ của ngành chức năng thì từ trước đến nay Lý Sơn đã mất hàng chục ngàn ha đất do nạn xâm thực của triều cường mà “thủ phạm” chính là nạn lấy cát trồng tỏi. Đơn cử như ở phía Bắc và phía Đông xã An Hải, nạn lấy cát đã biến những nơi này thành những cái hố sâu hoắm tạo điều điện cho triều cường vào tàn phá. Ông Nguyễn Văn Lê thổ lộ: “Nạn lấy cát liên hồi đã dần làm sập bờ biển, làm mất đi hệ sinh thái nghiêm trọng. Thế nhưng đến nay ngành chức năng vẫn chưa tìm ra cách nào để thay thế cho cách làm cũ và người trồng tỏi vẫn phải đi mua cát hằng năm để cải tạo đất”.   “Cách đây 10 năm, tỉnh Quảng Ngãi đã có công trình nghiên cứu vận dụng kỹ thuật cải tạo đất canh tác hành, tỏi theo phương thức mới để kết thúc khẩn hoang cát ven biển.     Trong công trình nghiên cứu này có áp dụng lấy vỏ trấu hoặc bẹ bắp ủ che lớp đất thịt thay cho cát nhưng bất thành, vì đất đảo thì lắm gió, mà khi gió nổi lên là trấu và bẹ bắp bay tuốt hết. Hơn thế nữa, trấu và bẹ bắp chẳng thể thay cát làm nhiệm vụ chống bức xạ ác vàng giữ nước cho lớp đất thịt lâu khô”, ông Nguyễn Văn Lê.